Η ιστορία του Κλασικού Μαραθωνίου της Αθήνας (videos+photos)

Η διοργάνωση ανοικτού αγώνα επί της κλασικής διαδρομής απασχόλησε το ΔΣ του ΣΕΓΑΣ για πρώτη φορά προπολεμικά... Συγκεκριμένα το 1938 η  σχετική απόφαση διεξαγωγής όριζε: "Ο ΣΕΓΑΣ λαβών πλειστάκις αφορμήν από τον ευγενή πόθον όλων των διακεκριμένων διεθνών μαραθωνοδρόμων, όπως αξιωθώσι, έστω και άπαξ να διαγωνισθώσι εις αυτήν ταύτην την κλασσικήν διαδρομήν από Μαραθώνος εις Αθήνας απεφάσισε να παρέχη αυτοίς εν τω μέλλοντι την ευκαιρία δια της διοργανώσεως σχετικού διεθνούς αγώνος...". Ο πρώτος αγώνας ορίστηκε για τον Μάιο του 1939. Εκδόθηκε προκήρυξη, κυκλοφόρησε ένα όμορφο φυλλάδιο, παραγγέλθηκαν μετάλλια στην Ελβετία και κύπελλα στην Γερμανία όμως ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος ανέστειλε τις προετοιμασίες και οδήγησε στη ματαίωση αυτού του σχεδίου.

  Χρειάστηκε να περάσουν 17 χρόνια αργότερα για να γίνει ο αγώνας έγινε πραγματικότητα! Ο ΣΕΓΑΣ (πρόεδρος Απόστολος Νικολαίδης και γενικός γραμματέας Δημήτρης Ξηρουχάκης) δέχθηκε σχετική πρόταση της Φινλανδικής ομοσπονδίας και αποφάσισε τη διεξαγωγή του ανοικτού διεθνούς κλασσικού μαραθωνίου ανά διετία  και ο πρώτος διεθνής μαραθώνιος επί της κλασικής διαδρομής έγινε στις 2 Οκτωβρίου  1955 (η εκκίνηση δόθηκε Κυριακή στις 2μμ από την πλατεία του Μαραθώνα) με τη συμμετοχή 21 αθλητών (12 Έλληνες, 4 Αιγύπτιοι, 2 Γιουγκοσλάβοι και από ένας Ιταλός, Γερμανός και Φινλανδός) και νικητής αναδείχθηκε κάτω από καταρρακτώδη βροχή ο  τελευταίος εξ αυτών , Βέικο Κάρβονεν με 2:27:30.

Πολύς ιδρώτας και …δόξα κύλησε έκτοτε  στην κλασική διαδρομή με τον αγώνα να αλλάξει συχνά όνομα αλλά και να μεγαλώνει η εμβέλεια και η σημασία του.
 Ακολούθησαν άλλοι πέντε ανά διετία ως το 1967αγώνες (1957-1959-1961-1963 και 1965). Ανάμεσα τους ξεχωρίζει εκείνος της 7ης  Μαΐου 1961 στον οποίο συμμετείχε ο «ξυπόλητος πρίγκιπας», ο μεγάλος  Αμπέμπε Μπικίλα με τον δις χρυσό ολυμπιονίκη από την Αιθιοπία  να κάνει … περίπατο και με 2 ώρες 23 λεπτά και 44   δευτερόλεπτα να καταγράφει νέο ρεκόρ διαδρομής.

  Μαραθώνιος Ολυμπιακής ημέρας(13 αγώνες): Το 1967 μετατράπηκε σε ετήσιο και ως ημερομηνία διεξαγωγής καθορίστηκε η 6η Απριλίου, ημέρα έναρξης της Ολυμπιάδας 1896, η οποία καθορίστηκε να εορτάζεται ως "ολυμπιακή ημέρα" από την Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων της Ελλάδας. Από το έτος αυτό ξεκίνησε νέα αρίθμηση των Διεθνών Μαραθωνίων της 6ης Απριλίου. Ο αγώνας στη νέα μορφή του αποτελούσε παράλληλα και τον αγώνα του πανελλήνιου πρωταθλήματος. Ξεχώρισε ο αγώνας του 1969. Τότε ο Βρετανός  Μπιλ Άντκοκς με  επίδοση 2 ώρες 11 λεπτά και επτά δεύτερα  πέτυχε μία από τις καλύτερες επιδόσεις της χρονιάς εκείνης στον κόσμο και ένα ρεκόρ διαδρομής που άντεξε 35 χρόνια.

   Διεθνής λαϊκός ανοικτός μαραθώνιος(7 αγώνες): Από το 1972 ο μαραθώνιος επανέρχεται στο φθινόπωρο (Οκτώβριος) και διαχωρίζεται σαφώς από τον αγώνα της Ολυμπιακής ημέρας, δηλαδή γίνεται ανοικτός για όλους και διοργανώνεται από τον ΣΕΓΑΣ.!
Όμως, η απήχηση του ολυμπιακού μαραθωνίου της 6ης Απριλίου συνετέλεσε ώστε να μην διακοπεί, με αποτέλεσμα από το 1973 ως το 1980 να διεξάγονται δύο διεθνείς μαραθώνιοι: ένας τον Απρίλιο στις εορτές για την ολυμπιακή ημέρα, και ένας τον Οκτώβριο. Από το 1974 γίνεται παράλληλα και γυναικείος αγώνας.

Ξεχώρισαν οι διοργανώσεις του 1974, του 1976 και του 1977 γιατί φιλοξένησαν μέγα πλήθος δρομέων από διάφορες χώρες και έφεραν τον ΚΜΑ σε υψηλές θέσεις της ετήσιας κατάταξης της ARRS (του διεθνούς οργανισμού στατιστικής αγώνων δρόμου). Ενδεικτικά ο αγώνας του 1974 ήταν 3ος στην παγκόσμια κατάταξη με 587 τερματίσαντες (πίσω από τους μαραθώνιους του  Στσβαρζβαλντ και της  Βοστόνης  με 2113 με 1705  αντίστοιχα να περνούν τη γραμμή του τερματισμού).

  «The original run» ή «εμπορικός μαραθώνιος»(5 αγώνες): Η αύξουσα πορεία του αθλητικού γεγονότος κέντρισε το ενδιαφέρον επιχειρηματιών του τουρισμού που από το 1979 εκχώρησε με ειδική σύμβαση τη διοργάνωση στην εταιρεία «Mondial tours»η οποία  είχε αντιληφθεί έγκαιρα τη δυναμική του αθλητικού τουρισμού. Ονόμασε τον αγώνα «The original run» και έχοντας ως πρότυπο τις διοργανώσεις της Νέας Υόρκης και της Βοστώνης πρόβαλε μεθοδικά το  αθλητικό γεγονός στο εξωτερικό μ’ αποτέλεσμα να είναι αθρόες οι συμμετοχές από ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, κ.α (με τους τερματίσαντες να είναι σχεδόν κάθε χρόνο λίγο πάνω ή λίγο κάτω από 1000).

 Μαραθώνιος Ειρήνης «Γρηγόρης Λαμπράκης»(30 αγώνες): Προσωπικότητες του στίβου, όπως ο Μιχάλης Τσολάκης, ο Νίκος Τσιάρας, ο Σωτήρης Σκεύης, ο Σταύρος Αλεξίου,κ.α. ως εκπρόσωποι της  αντιπολίτευσης στο ΣΕΓΑΣ αντιτάχθηκαν στον «The original run» χαρακτηρίζοντας τον «εμπορικό μαραθώνιο» γιατί ο επιχειρηματίας ελάμβανε αντίτιμο από τους δρομείς για τις υπηρεσίες που προσέφερε. Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν το 1981 και έφεραν αποτέλεσμα  δύο χρόνια αργότερα όταν οι αντιπολιτευόμενοι εκφράζονταν μέσα από δύο κινήσεις, το ΑΚΕΚΑ και την «Αλλαγή» είχαν τον έλεγχο της ενιαίας Τοπικής Επιτροπής Σωματείων Αττικής. Το ΔΣ  εν λόγω διοικητικού οργάνου με πρόεδρο το Τσολάκη αποφάσισε την παράλληλη διεξαγωγή του μαραθωνίου στη μνήμη Γρηγόρη Λαμπράκη αν και ο … κεντρικός ΣΕΓΑΣ απέρριψε την απόφαση-πρόταση της ΤΕ υπερασπιζόμενος το συμβόλαιο με τη Mondial Tours. Oι άνθρωποι της ΤΕ βρήκαν στηρίγματα στις υπερκείμενες αρχές (ΕΟΕ, ΓΓΑ, Νομαρχίες, Δήμοι) και σε φορείς (ΣΕΗ, ΕΕΔΥΕ, κ.α.) και έτσι  ο 1ος μαραθώνιος αγώνας στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη του ειρηνιστή, του γιατρού του αθλητή ήταν γεγονός. Ορίστηκε να εκκινήσει στις 8.30πμ της 8ης Οκτωβρίου 1983. Στην αφετηρία στάθηκαν περισσότεροι από 350 δρομείς. Τερμάτισαν 304. Ακολούθησε δύο ώρες αργότερα ο «The original run»,  δηλαδή την ημέρα εκείνη στην κλασσική διαδρομή οργανώθηκαν δύο αγώνες μαραθωνίου! Την επόμενη χρονιά, το 1984, η νέα διοίκηση του ΣΕΓΑΣ (πρόεδρος Γιώργος Κατσιμπάρδης-γεν.γραμματέας Γιάννης Σκορδίλης) «έσπασε» το συμβόλαιο με τη Mondial Tours και έτσι ο 2ος μαραθώνιος Ειρήνης στη μνήμη Γρηγόρη Λαμπράκη ήταν ο μοναδικός και διεξήχθη απρόσκοπτα (780 τερματίσαντες). Στα επόμενα χρόνια οι συμμετοχές σταθεροποιήθηκαν στους άνω των 1000 δρομείς ανά έτος. Μέγα πλήθος συμμετείχε στον αγώνα του 1996. Στην εκκίνηση μετρήθηκαν περισσότεροι από 3000 δρομείς από 41 χώρες. Από το 2001 εισέρχονται οι μεγάλοι χορηγοί και καθιερώνονται αμοιβές για τους νικητές. Τότε μοιράστηκαν 31000 $ στους πρώτους. Εφέτος προβλέπεται να μοιραστούν περισσότερα από 70000 $. Ρεκόρ συμμετοχών σημειώθηκε στον επετειακό αγώνα του 2010 με 10371 τερματίσαντες.

Την καλύτερη επίδοση στην ιδιαίτερα δύσκολη κλασική διαδρομή (Τύμβος Μαραθώνα - Παναθηναϊκό Στάδιο) κατέχει ο Ιταλός Στέφανο Μπαλντίνι με 2:10:55 από τους Ολυμπιακούς της Αθήνας το 2004. Στους ίδιους αγώνες σημειώθηκε και η κορυφαία γυναικεία επίδοση από τη γιαπωνέζα Μιζούκι Νογκούτσι με 2:26:20.

Θεωρείται ως ένας από τους δυσκολότερους αγώνες Μαραθωνίου στον κόσμο, καθώς οι αθλητές καλούνται να διανύσουν 10 χλμ. ανηφόρας. Ο αγώνας ξεκινά από τον Μαραθώνα, περνάει από την Νέα Μάκρη και καταλήγει στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας. Οι Έλληνες αθλητές έχουν κερδίσει τους περισσότερους τίτλους στον μαραθώνιο αυτό, ωστόσο σήμερα, αθλητές από την Ανατολική Αφρική και την Ιαπωνία κυριαρχούν στους αγώνες. Από το 1990, είναι ο επίσημος αγώνας σύμφωνα με τον ΣΕΓΑΣ για τον πανελλήνιο τίτλο του μαραθωνίου ενώ το 2010 η διεξαγωγή του Μαραθωνίου της Αθήνας αποτέλεσε μέρος των εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 2.500 χρόνων από την μάχη του Μαραθώνα, με αποτέλεσμα να προβληθεί ιδιαίτερα το γεγονός και να υπάρξει μεγάλη αύξηση των συμμετεχόντων.

«Τρέχω, τρέχω. Ο ήλιος βγαίνει ολόκληρος και με απίστευτη ταχύτητα υψώνεται στον ουρανό. Πεθαίνω στη δίψα. Δεν προλαβαίνω να ιδρώσω, αφού ο αέρας είναι τόσο ξηρός, που ο ιδρώτας αυτομάτως εξατμίζεται, αφήνοντας πίσω του ένα λευκό στρώμα αλάτι. Όσο περνάει η ώρα, το αλμυρό κατακάθι τσιμπάει παντού το κορμί μου. Αρχίζω να ονειρεύομαι μια παγωμένη μπίρα, τόσο παγωμένη που να καίει το λαιμό. Ούτε δείγμα μπίρας τριγύρω…». Ήταν Ιούλιος του 1983 όταν ο διάσημος Ιάπωνας συγγραφέας και δρομέας Χαρούκι Μουρακάμι έτρεξε ανάποδα την κλασική διαδρομή από την Αθήνα ως τον Μαραθώνα «µε μοναδικό σύντροφο τη φοβερή κίνηση, την αδιανόητη ζέστη και τη φριχτή δίψα», μια εμπειρία που χρόνια αργότερα διαβάσαμε στο βιβλίο του «Για τι πράγμα μιλάω όταν μιλάω για το τρέξιμο».