Ολυμπιακοί Αγώνες 1896: Η αναβίωση, οι δυσκολίες και ο «πόλεμος» του διεθνούς Τύπου (photos)

Tο 1896 οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν ανήκαν πλέον στην αρχαιότητα. Μία διετία πριν (1894), στο συνέδριο του Παρισιού που οργάνωσε ο Πιερ ντε Κουμπερτέν είχε αποφασιστεί να επιστρέψει η Ολυμπιάδα στο «σπίτι» της. Μία απόφαση η οποία ακόμα και σήμερα γεννά ερωτήματα καθώς αρχικά είχε προταθεί το Λονδίνο που τουλάχιστον συγκριτικά με την Αθήνα μπορούσε να αντέξει το βάρος της οργάνωσης ενός τέτοιου σημαντικού γεγονότος. Παρόλα αυτά ο Κουμπερτέν ήταν ανένδοτος και σε συνεννόηση με τον Έλληνα εκπρόσωπο, Δημήτριο Βικέλα, τα «κλειδιά» της αναβίωσης των Αγώνων δόθηκαν στη χώρα μας.

Η Ελλάδα θα επέστρεφε στα ένδοξα μεγαλεία του παρελθόντος το δεκαήμερο από τις 25 Μαρτίου έως τις 3 Απριλίου 1896 (6 Απριλίου μέχρι 15 Απριλίου με το γρηγοριανό Ημερολόγιο) κάτι το οποίο αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό από τον ελληνικό λαό. Οι πιο θερμοί υποστηρικτές υπήρξαν ο Βασιλιάς Γεώργιος Α’ αλλά και ο διάδοχος Κωνσταντίνος οι οποίοι μάλιστα ξεκίνησαν μεγάλο αγώνα προκειμένου να μαζευτούν οι απαραίτητοι πόροι για τη διεξαγωγή των Αγώνων.

Εικόνα από το ιστορικό συνέδριο του Παρισιού το 1894

Μέχρι να ξεκινήσει αυτός ο αγώνας της βασιλικής οικογένειας ωστόσο χρειάστηκαν να ξεπεραστούν πολλές δυσκολίες προκειμένου να ξεκινήσει η Ολυμπιάδα. Η άθλια οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν από μόνη της ένας σκόπελος που δύσκολα ξεπερνιόταν σε συνδυασμό με την απειρία της από οργανωτικής πλευράς –τόσο σημαντική διοργάνωση δεν είχε πραγματοποιηθεί ποτέ στη χώρα τη μοντέρνα εποχή- δεν άργησε να βάλει την Ελλάδα στο «στόχαστρο» της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Ο διεθνής Τύπος ιδιαίτερα δημιούργησε ένα μίνι «πόλεμο» αμφισβήτησης μέσω των ρεπορτάζ της εποχής.

Το πρωτοσέλιδο της «The Broken Morning Post» από την Αυστραλία με τίτλο «Η Αθήνα δεν είναι έτοιμη» ήταν κατατοπιστικό.

Ο διεθνής Τύπος ήταν λογικό να προβληματίζεται με το βαθμό ετοιμότητας των Ελλήνων εκείνη την εποχή. Λεφτά δεν υπήρχαν ενώ όλοι είχαν εστιάσει στο βαθμό ετοιμότητας των οργανωτών. Λίγες μέρες μάλιστα πριν την έναρξη της Ολυμπιάδας η φωτογραφία που κυκλοφόρησε από την κατάσταση του Καλλιμάρμαρου Παναθηναϊκού Σταδίου ήταν ικανή να προκαλέσει διεθνή ανατριχίλα.

Η κατάσταση των κερκίδων στο Καλλιμάρμαρο λίγες μέρες πριν από τους Αγώνες

Το υπέρογκο μπάτζετ, οι παραιτήσεις και το… Ολυμπιακό Χωριό

Όσο πλησιάζαμε προς την ημερομηνία έναρξης των Αγώνων τόσο μεγάλωναν και οι δυσκολίες. Τα ντοκουμέντα και η γενικότερη κατακραυγή έπεσε πάνω στον επικεφαλής της οργανωτικής επιτροπής, Στέφανο Σκουλούδη ο οποίος παρουσίασε έκθεση για το κόστος των Αγώνων. Το κόστος ήταν τρεις φορές μεγαλύτερο από τις εκτιμήσεις του Κουμπερτέν κάτι που οδήγησε στην παραίτηση της επιτροπής. Τα 3.740.000 δραχμές για εκείνη την εποχή ήταν ένα «ταβάνι» που δύσκολα θα ξεπερνιόταν.

Ξέχωρα από τους πόρους όμως η οργανωτική επιτροπή είχε να ξεπεράσει και την απειρία σε καταστάσεις μεγάλων διοργανώσεων. Τα καθήκοντα της ήταν θέσπιση των κανόνων των αγωνισμάτων και ιδίως η πρόσκληση των αθλητών. Ολυμπιακό Χωριό ήταν μία «λέξη» παντελώς άγνωστη και τελικά δεν έγινε ποτέ. Τι σήμαινε αυτό; Ότι οι συμμετέχοντες αθλητές έπρεπε να πληρώσουν μόνοι τους τα έξοδα διαμονής. Μερικοί μάλιστα πήραν μέρος στους Αγώνες επειδή έτυχε να βρεθούν στην Αθήνα εκείνη την περίοδο για διακοπές ή εργασία – χαρακτηριστικό αποτελεί ότι κάποιοι Βρετανοί συμμετέχοντες εργάζονταν στη Βρετανική πρεσβεία!

Πρωτοσέλιδο εφημερίδας με φόντο τη ούγγρικη αποστολή με τίτλο «ΕΜΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΤΟΙΜΟΙ, ΑΥΤΟΙ ΟΧΙ» αναφερόμενοι στην οργάνωση

Οι δωρεές και η μεγάλη στιγμή στο Καλλιμάρμαρο

Με αμφίβολη την προοπτική της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, ο Κουμπερτέν και ο Βικέλας ξεκίνησαν μία εκστρατεία για να κρατήσουν ζωντανό το Ολυμπιακό κίνημα. Ο διάδοχος Κωνσταντίνος το πήρε προσωπικά και αποφάσισε να ηγηθεί της οργανωτικής επιτροπής, όπως ανακοινώθηκε επίσημα από τον Δημήτριο Βικέλα στις 7 Ιανουαρίου 1895.

Η πρωτοβουλία του διαδόχου έφερνε τη μία δωρεά μετά την άλλη από τον ελληνικό λαό, από τις οποίες κατάφερε να συγκεντρώσει 330.000 δραχμές. Εκδόθηκε ειδική σειρά γραμματοσήμων που απέφερε 400.000 δραχμές ενώ από τις πωλήσεις των εισιτηρίων συγκεντρώθηκαν άλλες 200.000 δραχμές. Η μεγάλη βοήθεια ωστόσο ήρθε από τον επιχειρηματία Γεώργιο Αβέρωφ ο οποίος ανέλαβε εξ ολοκλήρου την  ανακατασκευή του Παναθηναϊκού Σταδίου που κόστισε γύρω στις 920.000 δραχμές. Προς τιμήν της γενναιοδωρίας του, κατασκευάστηκε το άγαλμά του στην είσοδο του Σταδίου.

Το μόνο που απέμενε πλέον ήταν η έναρξη στις 5 Απριλίου 1896.

Επίσημο εξώφυλλο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896

Νωρίς το απόγευμα της 25ης Μαρτίου 1896 (6 Απριλίου με το νέο ημερολόγιο), ανήμερα της επετείου της Εθνικής Παλιγγενεσίας, δόθηκε στο ανακαινισμένο και κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο η έναρξη των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων της σύγχρονης εποχής. Αμέσως μετά ακούστηκε για πρώτη φορά ο «Ολυμπιακός Ύμνος», σε ποίηση Κωστή Παλαμά και μουσική Σπύρου Σαμάρα.

Η συντριπτική πλειονότητα των αθλητών ήταν από τη χώρας μας, η οποία μάλιστα κατέκτησε την πρωτιά στον πίνακα των μεταλλίων. Κέρδισε 46 μετάλλια (10-17-19), έναντι 20 των ΗΠΑ (11-7-2) και 13 της Γερμανίας (6-5-2). Οι νικητές τότε έπαιρναν ένα ασημένιο μετάλλιο, ένα κλαδί ελιάς κι ένα αναμνηστικό δίπλωμα, ενώ οι δεύτεροι έπαιρναν ένα χάλκινο μετάλλιο, ένα κλαδί δάφνης και το δίπλωμα, ενώ οι τρίτοι δεν έπαιρναν μετάλλιο.

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αποφάσισε αργότερα να απονείμει χρυσά, ασημένια και χάλκινα μετάλλια στους τρεις πρώτους αθλητές κάθε αγωνίσματος.

Οι πρώτοι Μοντέρνοι Ολυμπιακοί Αγώνες τελικώς είχαν μεγάλη επιτυχία και παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν μικρός, ήταν η πιο πολυάριθμη συμμετοχή μέχρι τότε σε αθλητική διοργάνωση. Μεγαλύτερες μορφές των Αγώνων ήταν ο Έλληνας Ολυμπιονίκης στον ελληνικό μαραθώνιο, Σπύρος Λούης και ο Γερμανός παλαιστής και γυμναστής Καρλ Σούμαν, ο οποίος κέρδισε συνολικά τέσσερις πρωτιές.

Ο Σπύρος Λούης με το έπαθλο του πρώτου ολυμπιονίκη

Παρά την προσπάθεια που έγινε από πλευράς βασιλιά και άλλων πολλών ομοϊδεατών του, η επόμενη Ολυμπιάδα διοργανώθηκε στην πόλη του Παρισιού το 1900, η οποία ωστόσο δεν είχε την ίδια επιτυχία με της Αθήνας λόγω της Διεθνούς Έκθεσης που πραγματοποιήθηκε την ίδια εποχή. Από τότε, πέρα των εμβόλιμων Μεσοολυμπιακών Αγώνων του 1906, οι Αγώνες επέστρεψαν στην Ελλάδα μόλις το 2004, για την 28η Ολυμπιάδα.