Αθροιστική Κεφαλαλγία

Είναι μια αυστηρά ετερόπλευρη ( από τη μια μεριά του κρανίου) κεφαλαλγία η οποία συνοδεύεται από συμπτώματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος στο κρανίο. Χαρακτηρίζεται από την αθροιστική φύση των επεισοδίων. Τα επεισόδια μπορεί να προκληθούν από αγγειοδιασταλτικά όπως η αλκοόλη και η νιτρογλυκερίνη. Η συχνότητα εμφάνισης της πάθησης στον πληθυσμό είναι χαμηλή, περίπου 0,5-1 /1000 άτομα. Τα πρώτα επεισόδια συμβαίνουν συνήθως στην ηλικία μεταξύ των 20 και 40. Η αθροιστική κεφαλαλγία είναι πιο συχνή στους άνδρες( σχέση ανδρών προς γυναίκες = 6:1) και ιδιαίτερα στους καπνιστές.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ο πόνος της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι εξαιρετικά ισχυρός και αυστηρά ετερόπλευρος. Παρομοιάζεται από πλευράς έντασης πόνου με τον κωλικό νεφρού. Τα επεισόδια συμβαίνουν συνήθως στη διάρκεια της νύχτας. Αν και συχνότερα εστιάζεται μέσα ή γύρω από το ένα μάτι, μπορεί να απλώνεται σε μια ευρύτερη περιοχή της κεφαλής και να παραπλανεί τη διάγνωση. Ο ασθενής σε κρίση υποφέρει τόσο πολύ που δεν μπορεί να παραμείνει ξαπλωμένος, αναστατωμένος περιφέρεται στο δωμάτιο και μπορεί μερικές φορές να χτυπά το κεφάλι του στον τοίχο ή το πάτωμα μέχρι να αρχίσει να υποχωρεί ο πόνος συνήθως μετά απ 30-60 λεπτά. Ο πόνος συνοδεύεται από σημεία δυσλειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος όπως κόκκινο μάτι με δακρύρροια, ρινόρροια ή/και ρινική συμφόρηση και ακόμη μπορεί να παρατηρείται μύση της κόρης του οφθαλμού ή/και πτώση βλεφάρου. Τα δύο τελευταία σημεία του αυτόνομου νευρικού συστήματος μπορεί να επιμένουν και μετά το τέλος του επεισοδίου ενώ τα υπόλοιπα συμπτώματα υποχωρούν μαζί με τον πόνο.

Στην πιο τυπική μορφή της πάθησης υπάρχουν περίοδοι  με επεισόδια κεφαλαλγίας διάρκειας από μερικές εβδομάδες έως μήνες όπου η συχνότητα των επεισοδίων ποικίλλει από ένα κάθε δύο μέρες μέχρι και οχτώ την κάθε μέρα. Μετά από μία τέτοια περίοδο μπορεί να περνούν ένα ως δύο χρόνια πριν να  συμβεί ένα καινούριο επεισόδιο.

Σε ένα μικρό αριθμό ασθενών, περίπου στο 15% αυτών με αθροιστική κεφαλαλγία, τα επεισόδια συμβαίνουν σε καθημερινή βάση για αρκετά χρόνια. Αυτή είναι η χρόνια μορφή αθροιστικής κεφαλαλγίας.

ΣΗΜΕΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΣΥΣΤΟΙΧΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ

•    Δακρύρροια

•    Ρινόρροια ή/και ρινική συμφόρηση

•    Κρανιακή ή/και υπεριδρωσία προσώπου

•    Μύση ή/και πτώση

•    Οίδημα βλεφάρου ή στοματοπροσωπικών ιστών

•    Ερυθρότητα προσώπου

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ

•    Βραδυκαρδία

•    Ζάλη και αταξία

•    Συγκοπή

•    Υπέρταση

•    Αύξηση της παραγωγής γαστρεντερικών οξέων

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Η διάγνωση της αθροιστικής κεφαλαλγίας γίνεται με τη λήψη του ιστορικού. Συμπληρωματικές εξετάσεις για τον αποκλεισμό άλλων αιτιών σπανίως είναι απαραίτητες επειδή τα συμπτώματα είναι πολύ χαρακτηριστικά και θέτουν τη διάγνωση.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Α. ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ

Η συντηρητική θεραπεία χωρίζεται στη

•    συμπτωματική θεραπεία του κάθε επεισοδίου με σκοπό την ελάττωση του πόνου και τον περιορισμό της διάρκειας του επεισοδίου

•    θεραπεία πρόληψης με σκοπό την την πρόληψη των επεισοδίων και τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης τους

1.   συμπτωματική θεραπεία οξέος επεισοδίου

•   Sumatriptan 6mg υποδορίως είναι η θεραπεία εκλογής, εκτός αν υπάρχει αντένδειξη χορήγησης του συγκεκριμένου φαρμάκου. Είναι το μόνο αποδεδειγμένα φάρμακο που είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της οξείας κρίσης. Σε μεγάλο ποσοστό ασθενών διακόπτει την κρίση και κατευνάζει τον πόνο μέσα σε 5-10 λεπτά. Αντενδείκνυται η χρήση της  Sumatriptan σε περιπτώσεις ασθενών με μη ελεγχόμενη υπέρταση, η παρουσίας επιβαρυντικών παραγόντων κινδύνου για στεφανιαία νόσο και αγγειακή εγκεφαλική νόσο.

•    Οξυγόνο 100% με ροή 10-15 lit/min για 10-20 λεπτά με ειδική συσκευή και όχι μάσκα επανεισπνοής. Είναι μια ασφαλής και χωρίς επιπλοκές θεραπευτική επιλογή, η οπία σταματάει το επεισόδιο μέσα σε 15-30 λεπτά στο 70 % των ασθενών. Φιάλες οξυγόνου με συσκευή υψηλής ροής έως 15 lit/min συνταγογραφούνται για χρήση κατ¨ οίκον.

•    Τα γνωστά αναλγητικά , ergotamine tartrate και όλες οι τριπτάνες από το στόμα χορηγούμενες δεν έχουν καμία θέση στη θεραπεία της οξέος επεισοδίου αθροιστικής κεφαλαλγίας.

2.   Θεραπεία πρόληψης

•   Verapamil 120 έως 480 mg ημερησίως είναι μια αποτελεσματική και ασφαλής θεραπεία πρόληψης, είναι μια καλή ανεκτή θεραπεία. Οι πιο συχνές παρενέργειες είναι  η δυσκοιλιότητα και η ερυθρότητα του προσώπου. Πριν από τη χορήγηση θα πρέπει να γίνεται ηλεκτροκαρδιογραφικός έλεγχος για τον αποκλεισμό κολποκοιλιακού αποκλεισμού. Δεν θα πρέπει να γίνεται συγχορήγηση β αποκλειστών.

•   Prednisolone σε δόση 60-100mg μία φορά την ημέρα για 2-5 ημέρες,  πολύ συχνά έχει καλά αποτελέσματα με σχεδόν άμεση ανακούφιση. Λόγω της πιθανότητας σοβαρών επιπλοκών από τη μακροχρόνια χορήγηση της κορτιζόνης, η θεραπεία περιορίζεται για μικρό χρονικό διάστημα, με δόση εφόδου και σταδιακή διακοπή ανά 10 mg κάθε 2η ή 3η μέρα, μέχρι την οριστική διακοπή μετά από 2-3 εβδομάδες.

Διάρκεια λήψης θεραπείας πρόληψης.

•    Με εξαίρεση την κορτιζόνη η θεραπεία πρόληψης συνεχίζεται στην επεισοδιακή αθροιστική κεφαλαλγία μέχρι ο ασθενής να είναι ελεύθερος επεισοδίων για τουλάχιστον 14 ημέρες. Αυτό είναι αρκετό για την ελαχιστοποίηση της υποτροπής, αν και δεν υπάρχει απόδειξη . τα φάρμακα θα πρέπει να αποσύρονται σταδιακά και όχι με απότομη διακοπή, αν συμβεί υποτροπή, η θεραπεία θα πρέπει να ξαναρχίσει αλλά είναι αμφίβολο αν θα επιτευχθεί γρήγορος έλεγχος των συμπτωμάτων. Η θεραπεία προφύλαξης μετατρέπει μερικές φορές το χρόνιο τύπο αθροιστικής κεφαλαλγίας στον επεισοδιακό τύπο.

Β. ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ

•  Εφαρμογή κλασικής ραδιοσυχνότητας στο σφηνοϋπερώιο γάγγλιο. Όταν η συντηρητική θεραπεία αποτύχει να επιφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα τότε ενδείκνυται η θεραπεία με ραδιοσυχνότητα στο σφηνοϋπερώιο γάγγλιο. Σε μια αναδρομική μελέτη ασθενών με ανθεκτική αθροιστική κεφαλαλγία που αντιμετωπίστηκαν με θεραπεία ραδιοσυχνότητας , 56 ασθενείς με επεισοδιακή και 10 με χρόνιο τύπο αθροιστικής κεφαλαλγίας παρακολουθήθηκαν για μια περίοδο από 12 ως 70 μήνες. 60,7% των56  ασθενών ανέφεραν πλήρη ανακούφιση ενώ μόνον οι 3 από του 10 με χρόνιο τύπο αθροιστικής κεφαλαλγίας είχαν το ίδιο αποτέλεσμα.

Ωστόσο πρόσφατα σε άλλη μελέτη ότι και στην  περίπτωση των ασθενών με χρόνιο τύπο αναφέρθηκαν καλά αποτελέσματα. Σε αυτή την αναδρομική μελέτη 15 ασθενών αναφέρθηκε σημαντική βελτίωση τόσο του μέσου όρου της έντασης του πόνου όσο και του μέσου όρου της συχνότητας των επεισοδίων για περισσότερο από 18 μήνες.

•  Διέγερση ινιακού νεύρου με υποδόρια ηλεκτρόδια στην ινιακή χώρα και εμφυτευμένη υποδορίως γεννήτρια. Μια συστηματική ανασκόπηση υπάρχει για τη θεραπεία χρόνιας κεφαλαλγίας (συμπεριλαμβανομένης και της αθροιστικής κεφαλαλγίας) . Η θεραπεία αυτή φαίνεται να ελαττώνει κυρίως την ένταση του πόνου των επεισοδίων. Υπάρχει λανθάνων χρόνος περίπου 2 μηνών μεταξύ της εμφύτευσης του ηλεκτροδίου και του κλινικού αποτελέσματος.

ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΑΜΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΓΙΑΣ

1.    εμφάνιση επεισοδίων κεφαλαλγίας

2.    αποτυχία φαρμακευτικής θεραπείας

3.    αποτυχίας θεραπείας με οξυγόνο

4.    σκεφτείτε τη θεραπεία με κλασική ραδιοσυχνότητα στο σφηνοϋπερώιο γάγγλιο

5.    ανθεκτικός πόνος

6.    σκεφτείτε τη θεραπεία νευροτροποποίησης με διέγερση του ινιακού νεύρου

Πηγή: e-algos.com